Disk Kullanımı Nedir? Linux Disk Alanını Kontrol Edip Yönetin

Disk Kullanımı Nedir? Linux Disk Alanını Kontrol Edip Yönetin

Disk alanı kullanımı, bir bilgisayarın en önemli noktalarından biridir. Linux işletim sistemli makinenizde komut satırını kullanarak disk alanı kullanımını görüntülemenin size birçok faydası olacaktır. Ayrıca birleştirildiğinde, disk yönetiminde güçlü bir araç haline gelebilen bazı farklı komutları da size sağlayacağız.

Bu yazımız, makinenizdeki bazı disk alanını boşaltmak istiyor veya yalnızca hangi dosyaların sabit diskinizin büyük kısmını kapladığını görmek istiyorsanız size yardımcı olabilir.

Nelere ihtiyacınız olacak?

Bu rehbere başlamadan önce aşağıdakilere ihtiyacınız var:

  • Komut satırına erişim

Adım 1 — Sabit diski analiz etmek

Öğrenmeniz gereken ilk komut df‘dir. Bu komut, disk dosya sistemi (disk filesystem) anlamına gelir. Linux sistemli makinede mevcut ve kullanılan dosya sisteminin disk alanını görüntüler. Bu komutu çalıştırırken Dosya Sistemi (Filesystem), Boyut (Size), Kullanılan (Used), Kullanılabilir (Available), Kullanılan% (Use%), Bağlı olduğu (Mounted On) gibi bazı varsayılan sütunları görürsünüz. Aşağıdaki görseli örnek alabilirsiniz.

Linux Disk Kullanımı

  • Dosya sistemi (Filesystem) – Dosya sisteminin adını verir.
  • Boyut (Size) – Dosya sisteminin toplam boyutunu gösterir.
  • Kullanılan (Used) – Dosya sisteminde kullanılan disk alanını boyutunu gösterir.
  • Kullanılabilir (Available) – Dosya sisteminde boş olan disk alanı boyutunu gösterir.
  • Kullanılan% (Use%) – Kullanılan disk alanı yüzdesini gösterir.
  • Bağlı olduğu (Mounted On) – Son sütun dosya sisteminin nereye bağlı olduğunu gösterir.

Komutla çeşitli seçenekler kullanılarak daha fazla sütunun görünmesi sağlanabilir.

Bu komutu aşağıdaki gibi ek seçeneklerle kullanmanızı öneririz:

  • df -h – Daha iyi ve daha insan tarafından okunabilir formatta gösterecek. Bu şekilde disk boyutu GB ile gösterilecek. (Eğer boyut 1 GB’dan daha küçükse MB veya hatta B ile gösterilir.)
  • df -m – Dosya sistemi kullanımını MB ile göstermek için kullanılabilir.
  • df -k – Önceki gibi, dosya sistemi bilgisini KB ile göstermek için kullanılabilir.
  • df -T – Dosya sistemi türünü göstermek için kullanılır (yeni bir sütunda görünecek).
  • df -ht /home – Bu komutu kullanarak belirli bir dosya sistemi hakkında bilgileri (insanın okuyabileceği formatta) görebilirsiniz.
  • df --help – Kullanabileceğiniz kullanışlı komutları ve komutlar hakkındaki bilgileri gösterir.

Başka bir faydalı komut da du’dur. Disk Kullanımı (Disk Usage) anlamına gelir. Bu komut size bir Linux makinesindeki dosya ve dizinlerin disk kullanımı hakkında bilgi verir. Bu komut, dosya ve klasör disk kullanımı hakkında bilgi toplamak için yinelemeli  bir olasılık sağladığı için çok yararlıdır. Bu komutu, belirli bir klasöre bakmak ve yalnızca içindeki içeriklerle ilgili bilgileri görmek için kullanabilirsiniz. Bu komutla birlikte kullanılabilecek daha kullanışlı seçeneklerden bazıları:

  • du /home/user/Desktop/ – Bu seçenek, kullanıcının Masaüstü’nü görmenizi sağlar ve Masaüstü’müzdeki klasörlerin ve dosyaların disk kullanımıyla ilgili bilgi verir.
  • du -h /home/user/Desktop/ – Tıpkı df‘de olduğu gibi -h seçeneği de bilgileri daha okunabilir bir biçimde görüntüler.
  • du -sh /home/user/Desktop/ – -s seçeneği belirtilen bir klasörün toplam boyutunu verir (bu durumda, Masaüstü’nün toplam boyutunu gösterir).
  • du -m /home/user/Desktop/ – Tıpkı df‘de olduğu gibi, bu da bize Megabyte cinsinden bilgi sağlayacaktır (bilgileri kilobayt cinsinden görmek için -k kullanabilirsiniz.
  • du -h --time /home/user/Desktop/ – Bu bize, görüntülenen dosya ve klasörlerin son değiştirilme tarihini baz alarak bilgi verecektir.
  • df --help – Kullanabileceğiniz diğer yararlı komutları gösterecek ve onlarla ilgili daha fazla bilgi sağlayacaktır.

Adım 2 — Komutları birleştirmek ve disk alanını temizlemek

Bu rehberde öğrendiğimiz komutları ve diğer rehberlerimizi okuyarak öğrenebileceğiniz diğer kullanışlı komutları birleştirerek disk alanını boşaltmak için nelerin silinmesi gerektiğini belirlememize yardımcı olabilecek bazı yararlı sonuçlar elde edebiliriz! İşte size bazı öneriler ve sizinle paylaşmak istediğimiz ipuçları:

  1. Daha fazla bir şey yapmadan önce, önce hangi disk bölümünün en “yaralı” olduğunu kontrol etmeyi unutmayın. Bunu zaten öğrendiğiniz df komutuyla yapabilirsiniz.
  2. En popüler kombinasyon muhtemelen du -h /home/user/Desktop/ | sort -rn’dir. İlk önce, Masaüstü‘ndeki dosyaların ve klasörlerin listesini insan tarafından okunabilir bir biçimde toplar, ardından dosya ve klasörleri büyükten küçüğe sort komutu ile sıralar. Bu komut sonucu bize disk alanı boşaltmamız gerektiğinde odaklanmamız gereken yerler hakkında daha iyi ve daha rahat bir fikir verir.
  3. Bir diğer kullanışlı kombinasyon du -h /home/user/Desktop | grep '^\s*[0-9\.]\+G'’dir. Bir sürü küçük dosyanız olduğunda ve büyük dosyaları filtrelemek istediğinizde kullanışlıdır. +G en az bir Gigabayt’dan daha büyük dosyaları gösterir. +G yerine +M kullanarak bir Megabyte’dan daha büyük dosyaları listeleyebilirsiniz.
  4. Belirli türde dosyaları --exclude = "*.bin" seçeneği ile hariç tutabilirsiniz. Bir dosya listesi getirmek ve bu dosyanın belirli türde dosyalar içermesini istemiyorsanız, du komutu ile birlikte kullanabilirsiniz. Örneğin: du -h / home / kullanıcı / Masaüstü / --exclude = "*.txt" | sort -rn – Elde edilen listeden .txt dosya türünü dışlar.

Sonuç

Bu rehberde, Linux sistemli makinenizin disk alanını denetleme ve yönetme konusunda size yardımcı olacak temel komutları öğrendiniz. Daha fazla bilgi için, man komutunu kullanın. Bu size, onunla birlikte kullanabileceğiniz komut ve seçenekler hakkında daha fazla bilgi içeren bir kılavuz sağlayacaktır. Ayrıca, bash ve komut satırı ile ilgili diğer öğreticilerimizi de kontrol etmeyi unutmayın!

Author
Yazar

Egehan D.

Egehan Hostinger'da ML ve NN ile denetimsiz öğrenme üzerinde çalışıyor. Veri analizi hakkında büyük bir tutkuya sahiptir. İşi her ne kadar hobi gibi olsa da, çeşitli aktivitelerde gönüllü olmaktan ve ormanda kamp yapmaktan da büyük oranda zevk alıyor.